Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ιδρύθηκε ως Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.) με τον νόμο 1969/91. Και οργανώθηκε με τον νόμο 2324/1995, με στόχο να προστατεύσει τους επενδυτές και να διασφαλίσει την ομαλή λειτουργία της ελληνικής κεφαλαιαγοράς. Αποτελεί σημαντικό παράγοντα ανάπτυξης της εθνικής οικονομίας. Η διοίκηση και το προσωπικό της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς έχουν εγγυήσεις για λειτουργική και προσωπική ανεξαρτησία. Βάσει τόσο του ευρωπαϊκού όσο και του ελληνικού νομοθετικού πλαισίου, προκειμένου να εκπληρώσουν το ρόλο τους.
Σύμφωνα με τον νόμο, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς διαθέτει αποκλειστικούς δικούς της πόρους και δεν χρηματοδοτείται από τον Κρατικό Προϋπολογισμό. Ο προϋπολογισμός της Επιτροπής συντάσσεται από το Διοικητικό Συμβούλιο και εγκρίνεται από τον Υπουργό Οικονομικών. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς υποβάλλει έκθεση για τη δραστηριότητά της στον Πρόεδρο της Βουλής και στον Υπουργό Οικονομικών. Επιπλέον, ο Πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς κληροδοτείται από την αρμόδια Επιτροπή της Βουλής, προκειμένου να παρέχει πληροφορίες, σχετικά με θέματα που αφορούν την κεφαλαιαγορά.
Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Αρχής Κινητών Αξιών και Αγορών (European Securities and Markets Authority- ESMA) και λειτουργεί υπό την αιγίδα της. Είναι επίσης μέλος του Διεθνούς Οργανισμού Επιτροπών Κεφαλαιαγοράς (International Organization of Securities Commissions – IOSCO). Συνάπτει διμερείς και πολυμερείς συμφωνίες με άλλες εποπτικές αρχές για την ανταλλαγή εμπιστευτικών πληροφοριών και τη συνεργασία σε θέματα της αρμοδιότητάς της.
Οι κύριες αρμοδιότητες της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς περιλαμβάνουν:
- την εποπτεία της εφαρμογής της νομοθεσίας για την κεφαλαιαγορά,
- τη συμμετοχή στη διαμόρφωση του θεσμικού πλαισίου σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο,
- και τη συνεργασία με τα αρμόδια όργανα όπως το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η ESMA και η IOSCO.
Επιπλέον, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς εποπτεύει:
- ημεδαπούς και αλλοδαπούς φορείς που παρέχουν επενδυτικές υπηρεσίες,
- οργανισμούς συλλογικών επενδύσεων και τους διαχειριστές τους,
- νέα επενδυτικά σχήματα,
- εισηγμένες εταιρίες σχετικά με τις υποχρεώσεις διαφάνειας,
- δημόσιες προτάσεις,
- εταιρικά γεγονότα,
- ενημερωτικά δελτία αυξήσεων μετοχικού κεφαλαίου,
- οικονομικές καταστάσεις,
- και τους μετόχους εισηγμένων εταιριών ως προς την υποχρέωσή τους για δήλωση σημαντικών συμμετοχών.
- Επιπλέον, ελέγχει τις συναλλαγές όσον αφορά τη χειραγώγηση της αγοράς και τις πράξεις προσώπων που διαθέτουν προνομιακές πληροφορίες.
- Ελέγχει επίσης τη συμμόρφωση των εποπτευόμενων φορέων ως προς το πλαίσιο για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας.
Μεταξύ άλλων, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς εποπτεύει οργανωμένες αγορές και φορείς εκκαθάρισης, καθώς και συστήματα αποζημίωσης επενδυτών και διασφάλισης συναλλαγών, όπως το Συνεγγυητικό Κεφάλαιο. Επιπλέον, παρακολουθεί τις εγχώριες και διεθνείς εξελίξεις και ασχολείται με ερευνητικές δραστηριότητες στα θέματα κεφαλαιαγορών, εκπονεί μελέτες κατά περίπτωση, και πιστοποιεί επαγγελματίες της κεφαλαιαγοράς όσον αφορά την επάρκειά τους. Επιπροσθέτως, εξυπηρετεί τους πολίτες και δέχεται και ερευνά καταγγελίες και παράπονα επενδυτών.
Τέλος, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς έχει την αρμοδιότητα να επιβάλλει διοικητικές κυρώσεις και μέτρα (όπως επιπλήξεις, χρηματικά πρόστιμα, αναστολές λειτουργίας, αφαίρεση άδειας, αναστολές διαπραγμάτευσης εισηγμένων κινητών αξιών κ.λπ.) σε νομικά και φυσικά πρόσωπα που παραβαίνουν τη νομοθεσία για την κεφαλαιαγορά. Καθώς και να υποβάλλει αναφορές σε περίπτωση σοβαρών ενδείξεων διάπραξης ποινικών αδικημάτων που σχετίζονται με την κεφαλαιαγορά.